Bu yazıda Class 1 doğrulukta bir ses ölçüm cihazı alırken dikkat etmeniz gereken unsurlardan bahsedecek ve anlamlı bir fiyat karşılaştırması yapmak için bilinmesi gereken temel noktalara işaret edeceğiz.

YATIRIM MALİYETLERİ

Yeni bir ses ölçüm cihazı için piyasa araştırması yaparken, tedarikçilerden fiyat teklifi istemeden önce göz önünde bulundurmanız gereken birkaç şey vardır.

Mikrofonlar

Yapacağınız ölçümün türü, ne tür bir mikrofona ihtiyacınız olacağını belirler. Sahip olduğunuz mikrofonun, ileride yapacağınız tüm ölçümlere uygun olmasını hedefleyebilirsiniz. Fakat bazı özel uygulamalarda özel mikrofonlar gerekebilir. Bu yüzden satın alacağınız ses ölçüm cihazının, farklı mikrofonlarla uyumlu olduğundan ve bu ek mikrofonların bütçenizin içinde olduğundan emin olun.

Yazılım seçenekleri

Genellikle ucuz gürültü ölçüm cihazları sabit bir fiyat etiketine sahiptir ve yazılımsal özellikleri sınırlıdır. Daha gelişmiş cihazlar ise, isteğe bağlı yazılım lisanslarıyla modüler bir hale getirilmiş olurlar. Bu cihazlar, temel olarak toplam (genişbant) gürültü seviyesini bilmek gibi basit gereksinimlerinizi karşılayabilir veya frekans spektrumu ve yüksek çözünürlüklü sinyal kaydı gibi isteklerinize de cevap verebilir. Bu yazılımlar, yatırım maliyetinizi önemli ölçüde etkileyen unsurlardır.

Ses ölçüm cihazlarını karşılaştırırken, cihazların sahip olduğu yazılımların şu anki ve yakın gelecekteki ihtiyaçlarınıza cevap verip vermediğinden emin olun. İlk yatırımınıza dahil ettiğiniz yazılım modülleri, en azından şu anki ölçüm taleplerinizi karşılamalıdır. Taleplerinizin ileriki süreçte genişleme ihtimali varsa, ilave yazılımların eklenebileceği modüler bir cihaz seçmeyi düşünmelisiniz.

Kalibratör

Ses ölçüm cihazınızın yanında, saha kalibrasyonu yapmak için bir kalibratöre ihtiyacınız olacaktır. Piyasadaki öncü firmalar genellikle kalibratörü de ses ölçüm cihazıyla birlikte sunarlar. Eğer yapacağınız ölçümlerin yasal bağlayıcılığı olacaksa (çeşitli kuruluşlara beyan edilecekse), kullandığınız kalibratörün de ilgili standartlara göre Class 1 doğrulukta olduğundan ve yıllık olarak kalibre edildiğinden emin olun.

Diğer aksesuarlar

Ses ölçüm cihazları ile yaptığınız uygulamaların bazıları özel aksesuarlar gerektirebilir. Örneğin birçok gürültü ölçüm uygulamasında tripod, rüzgarlık, çeşitli dönüştürücü kablolar ve uzatma çubukları gibi temel aksesuarlara ihtiyacınız olur. Veya uzaktan ve uzun süreli dış mekan ölçümleri için, zorlu hava koşullarına ve tahrifata karşı dayanıklı olan bir dış mekan mikrofonu gerekir. Bina akustiği ölçümleri içinse çok yönlü bir ses kaynağı, bir güç amplifikatörü ve bir darbe makinesi gerekir. Bu gibi durumlarda, daha büyük bir yatırım için bütçe ayırmanız gerekecektir.

İŞLETME MALİYETLERİ

Bir ses ölçüm cihazının yatırım maliyetine ek olarak, sahip olma maliyetini hesaplamak için göz önünde bulundurulması gereken başka maliyetler de vardır.

Kalibrasyon

Ses seviyesi ölçerler genellikle yılda bir akredite bir kalibrasyon laboratuvarına gönderilir. Elbette yeni satın aldığınız ses ölçüm cihazının teknik özelliklerine ve doğru ölçüm yapacağına güvenebilirsiniz. Fakat bazı durumlarda cihazın beraberinde bir akredite kalibrasyon sertifikası istenebilir. Diğer yandan saha kalibrasyonu için kullanılacak kalibratörünüzün de bu yıllık kalibrasyon işlemine ihtiyacı olacaktır.

Bilgisayar yazılımları

Ses ölçüm cihazlarının bilgisayar yazılımları yalnızca kayıtlarınızı düzenlemenize izin vermekle kalmaz, aynı zamanda bazı hesaplamaları gerçekleştirir ve verilerinizin anlamlı bir şekilde sunulmasını sağlar.

Bazı üreticiler cihazlarıyla birlikte sadece temel veri aktarımı yapan ücretsiz yazılımlar sunar. Bazılarıysa, ölçüm verilerinin analizi ve düzenlenmesi için daha gelişmiş yazılım platformlarına sahiptir. Bu yazılımlar çoğu zaman lisanslı yazılımlar olduğundan, bütçenizde bu yazılımlara da yer verip vermediğinizi bilmeniz gerekir.

Dolaylı Maliyetler

Şimdi biraz soluklanın ve geniş resme bakmaya çalışın. Başka ne gibi maliyetler oluşabilir? Veya neler size tasarruf sağlayabilir?

Çalışmayı tekrarlamanın maliyeti

Çoğu kuruluş için emek ve zaman en büyük maliyet kalemlerinden biridir. Yapılan bir ölçümü çeşitli sebeplerden dolayı tekrarlamak zorunda kalmak maliyetli bir iştir. Örneğin aşağıdaki sebeplerle bir ölçümü yanlış yaptığımızı düşünelim:

• Güvenilir olmayan bir ölçüm cihazı
• Cihazın kullanışsız arayüzü nedeniyle yanlış ayarlanan bir parametre
• Cihazın en güncel standartlara uygun şekilde güncellenmemiş olması
• …

Yapılacak bu ve benzeri birkaç hatanın sebep olacağı maliyet, ölçüm cihazının yatırım maliyetini aşabilir. Özellikle işin tarafları birden fazla işletme ise (örn. bir fabrikada planlı bir duruş sırasında gürültü ölçümü gibi durumlarda) yanlış ölçüm yapma lüksü yoktur.        

Dayanıklılık

Ekipmanınız kaç yıl dayanacak? Yanlışlıkla bir darbe alsa ne olur?

Bütün araç gereçlerde olduğu gibi, imalat kalitesi cihazın dayanıklılığını belirleyen bir unsurdur ve kaliteli bir ses ölçüm cihazının en az 10 yıl boyunca görevini yerine getirebilmesi beklenir. Bu nedenle bir ses ölçüm cihazının yıllık sahip olma maliyeti (toplam maliyet / toplam kullanım ömrü), cihazın fiyatının uygunluğu hakkında temsili bir bilgi verir.

Çok yönlülük

Kaç farklı türde ölçüm yapmanız gerekiyor? Kaç adet cihaza ihtiyacınız var? Her ölçüm türü için bir tane cihaz mı gerekecek?

Modüler bir platforma sahip ses ölçüm cihazları size bu yönlerden esneklik sunarlar. Herhangi bir ölçüm türüne hızlıca uyarlanabilen bir ses ölçüm cihazı seçmek genellikle akıllıca bir karar olacaktır. Ses ölçüm cihazları, ufak yatırımlar değildir. Bu nedenle, ihtiyaç halinde ikinci bir ses ölçüm cihazı alma kararı, kolayca verilebilecek bir karar olmayacaktır.

Titreşim

Ses ölçümlerinin yanısıra, belli bir noktada titreşimi de ölçmeye ihtiyaç duyabileceğinizi düşünüyorsanız hem sesi hem de titreşimi ölçebilecek bir cihaz satın almanız tavsiye edilir. Böylelikle ileriki süreçte titreşim cihazı yatırımından tasarruf edersiniz.

Elbette titreşimi ölçmek için uygun sensörlere ihtiyacınız olacak (örn. ivmeölçer) fakat bunları satın almayı bir süre erteleyebilirsiniz (titreşim ölçüm ihtiyacı ortaya çıkana kadar).

Bir veya iki kanal

Çoğu ses ölçüm cihazı tek kanallıdır. Ama eğer birbirine yakın iki noktadaki sesi aynı anda ölçmeniz gerekiyorsa, 2 kanallı bir cihaza yatırım yapmanız tavsiye edilir. Bu cihazlar genellikle daha pahalıdırlar, fakat iki adet tek kanallı cihazdan daha ucuzdurlar.

2-kanallı ses ölçüm cihazlarının iyi olanlarına ses şiddeti probları da takılabilir. Çift mikrofonlu bu özel problar, sesin sadece skaler değil aynı zamanda vektörel olarak da ölçülmesini sağlarlar. Bu problar sayesinde ürünlerin ses gücü, özel akustik odalar gerektirmeksizin standartlara uygun şekilde ölçülebilir.

Gelişmiş 2-kanallı cihazlarıyla, aynı anda hem ses hem titreşim ölçümü de yapılabilir.

Kişiselleştirme

Her geçen gün standartlaşan ölçüm dünyasında, kişiselleştirme konusu mantıksız gibi görünebilir. Fakat özellikle uzman olmayan kullanıcılar için, ön-tanımlı şablonlar, kısayollar, dil ayarları, hatırlatmalar gibi çeşitli fonksiyonlar size hem zaman kazandırır hem de daha az hata yapmanızı sağlar.

Diğer yandan, Türkçe yerel dile doğru terminoloji ile çevirisi yapılmış bir ölçüm cihazı, çok daha kullanışlı ve öğrenmesi çok daha kolay bir cihaz olacaktır. 

Eğitim

Sahada ölçüm yaparken işlerin ters gitmemesi için ekipmanınıza aşina olmalısınız. Daha önce ses ölçümleri yapmış olsanız ve hangi standartlara uymanız gerektiğini bilseniz bile, Class 1 ses ölçüm cihazları genellikle çok sayıda seçeneğe sahip karmaşık cihazlardır. Yeni bir cihazın çalışma mantığını öğrenmek biraz zaman alabilir.

Satın aldığınız ölçüm cihazınızla hızlı bir şekilde ayağa kalkmak ve koşmak istiyorsanız, kullanıcı eğitimi almak iyi bir seçenek olacaktır. Bazı tedarikçiler bu anlamda geniş bir eğitim yelpazesi sunarlar. Hatta yalnızca cihazların nasıl kullanıldığını değil, aynı zamanda cihaz üzerindeki parametrelere ilişkin detaylı teorik eğitimler de verirler. Bu yüzden bir ses ölçüm cihazı satın almadan önce nasıl bir eğitim sağlanacağını da mutlaka kontrol edin.

Brüel & Kjær tarafından yayınlanan "Guide: Lifetime cost of ownership for class 1 sound level meters" başlıklı makaleden çevrilmiştir. Orijinal makaleye erişmek için tıklayın.